​

​

«Life style σε χάπια έχετε;;;»​

 

Το παραπάνω σύνθημα το είχα συναντήσει σε κάποιον τοίχο σε ένα μικρό δρομάκι κοντά στην Αγίου Δημητρίου, όταν ήμουν ακόμα  φοιτητής  ψυχολογίας στη Θεσσαλονίκη. Θυμάμαι ότι τότε μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση το πόσο εύκολα, ο ευφυέστατος «συνθηματολόγος», έκανε την σύνδεση ανάμεσα σε ένα θεραπευτικό μέσο (χάπια) και σε ένα κατασκευασμένο status κοινωνικής ζωής (Life style). Δεν χρειάστηκαν να περάσουν και πάρα πολλά χρόνια ώστε εκείνη η αρχική μου εντύπωση να αντικατασταθεί με μία Βεβαιότητα.

 

 «Η βεβαιότητα»

Η κυρία Π. είναι μια συμπαθέστατη γυναίκα γύρω στα 50, η οποία υποφέρει τα τελευταία τρία χρόνια από έντονες κρίσεις πανικού. Κάθε φορά που μια κρίση την επισκέπτεται, η κυρία Π. παρουσιάζει όλα τα κλινικά συμπτώματα: τρέμουλο, εφίδρωση, δύσπνοια, τάσεις λιποθυμίας κ.ο.κ. Η ίδια έχει επισκεφτεί μερικούς ψυχιάτρους, έχει καταναλώσει αρκετές χούφτες με πολύχρωμα ψυχοφάρμακα και έχει ακούσει  πολλές θεωρίες για το πώς μπορεί να απαλλαγεί από τα ανεπιθύμητα συμπτώματα, χωρίς όμως όλα αυτά να την έχουν βοηθήσει ώστε να νιώσει την πολυπόθητη ανακούφιση που η ίδια αναζητεί. Έχει πλέον πεισθεί ότι είναι μια άρρωστη γυναίκα και ότι μέσα της έχει ένα «τέρας», κάτι σαν καρκίνο όπως χαρακτηριστικά το περιγράφει, το οποίο την τυραννά μέσα από τα Συμπτώματα.  

 

 

«Το Σύμπτωμα»

Πρέπει να ήταν Β΄ ή Γ΄ λυκείου, δεν είμαι και πολύ σίγουρος, όταν στο αγαπημένο μου σχολικό μάθημα, αυτό της Ιστορίας, διδαχτήκαμε τη Γαλλική Επανάσταση. Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφοσύνη! Ο καθηγητής κάτι μας έλεγε για την παγκόσμια έξοδο από τα σκοτάδια του Μεσαίωνα, εμείς φυσικά δεν πολυδίναμε σημασία. Αυτό όμως που θυμάμαι να μας είχε τραβήξει τότε την προσοχή ήταν μια φράση: «Όλοι είναι αθώοι μέχρι να αποδειχτεί το αντίθετο». Μια φράση, η οποία, σύμφωνα και με τον καθηγητή μας, τοποθετούσε όλους τους ανθρώπους ισότιμα απέναντι στη δικαιοσύνη και έμελε να κυριαρχήσει στο status της νέας εποχής.

 

 

«Το status»

Το επάγγελμα του ψυχολόγου απαιτεί μια συνεχή εγρήγορση και διαρκή αναζήτηση νέων θεωριών, παρεμβάσεων, επιστημονικών μελετών. Προσωπικά  επιλέγω, κάθε φορά που αισθάνομαι ότι μια ψυχοθεραπευτική σχέση τελματώνει ή όποτε πιστεύω ότι οι γνώσεις μου γύρω από ένα θέμα δεν είναι οι απαιτούμενες, να επισκέπτομαι μια εξειδικευμένη βιβλιοθήκη και να αναζητώ νέες πληροφορίες. Στην παρούσα φάση η κατάσταση ήταν επιτακτική. Η κυρία Π. με είχε προβληματίσει αρκετά μετά την πρώτη της επίσκεψη και εγώ ήθελα να σταθώ αντάξιος απέναντι στις προσδοκίες της. Μελέτησα προσεχτικά αρκετά άρθρα και βιβλία, κράτησα αρκετές σημειώσεις και όταν αισθάνθηκα αρκετά εξοπλισμένος από πολλές υποσχόμενες ιδέες αποφάσισα να εγκαταλείψω την βιβλιοθήκη δανειζόμενος και μερικά από τα πιο σημαντικά βιβλία. Λίγα βήματα πριν φτάσω στην έξοδο της βιβλιοθήκης άκουσα - σχεδόν έντρομη – τη βιβλιοθηκονόμο να μου φωνάζει:

-       Κύριε κύριε, ξεχάσαμε να περάσουμε τα βιβλία από το μηχάνημα και θα αρχίσει να χτυπάει ο συναγερμός.

-       Ο ποιος;

-       Ο συναγερμός κύριε, που βρίσκεται στον ανιχνευτή δίπλα στην πόρτα.

Έριξα μια γρήγορη ματιά προς την πόρτα και για πρώτη φορά παρατήρησα ότι εκεί βρισκόταν τοποθετημένο ένα μηχάνημα, σαν αυτά που συναντάμε σε καταστήματα με ρούχα, παπούτσια και CD,  το οποίο «παραμόνευε» για να εντοπίσει τον κάθε επίδοξο κλέφτη. Επέστρεψα για να διευθετήσω αυτή τη «μικρή» λεπτομέρεια και αφού είχα αποδείξει την αθωότητα μου αποχώρησα από τη βιβλιοθήκη. Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της μέρας, δεν ξέρω γιατί, στη σκέψη μου ερχόταν διαρκώς ο κύριος  Διονύσης, ο καθηγητής Ιστορίας που είχα στο σχολείο. Οι υποσχόμενες εξαγγελίες της Γαλλικής Επανάστασης καταρρίφθηκαν σήμερα το απόγευμα στη δανειστική βιβλιοθήκη. Οι όροι αντιστράφηκαν και εγώ ήμουν απλά ένας ένοχος που καθημερινά έπρεπε να αποδεικνύω την αθωότητά μου, η οποία από δικαίωμα μετατράπηκε σε υποχρέωση. Άρχισα να παρατηρώ παντού τα σημάδια του κοινωνικού ελέγχου. Κάμερες τοποθετημένες παντού, σε κάθε τράπεζα ή supermarket , οι οποίες καταγράφουν την κάθε μας κίνηση, τηλέφωνα που  παρακολουθούνται, πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς που πρέπει να τηρηθούν, ψηλά τακούνια που θυμίζουν κάποιο κινέζικο βασανιστήριο και σφιχτές γραβάτες που λίγο διαφέρουν από τις θηλιές της αγχόνης. Νόρμες και κανόνες, όπου η κάθε απόκλιση μπορεί να χαρακτηριστεί και ως κλινικό σύμπτωμα. Πρέπει επειγόντως να απαλλαχτώ από αυτές τις σκέψεις γιατί κινδυνεύω να χαρακτηριστώ παρανοϊκός.        

 

 

«Η Παράνοια»      

Ο τρόπος με τον οποίο φανερώνεται ή εκφράζεται μια κατάσταση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ταυτίζεται με την ίδια την κατάσταση. Μπορεί ο καπνός να μας φανερώνει την ύπαρξη μιας φωτιάς, αλλά η απομάκρυνσή του δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα μας.  Κάτι αντίστοιχο μοιάζει να συμβαίνει με τον άνθρωπο και τις σχέσεις του. Τα διάφορα ψυχικά ή ψυχοσωματικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν αρκετοί άνθρωποι, όσο επώδυνα  και αν είναι αυτά, αποτελούν αποδείξεις-εκφράσεις άλλων αιτιών. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα διάφορα συμπτώματα δεν αποτελούν το πρόβλημα αλλά μια παράδοξη λύση, σαν ένα σύνθημα στον τοίχο της ζωής μας που έρχεται να μας ταρακουνήσει.

Υ.Γ. Η κυρία Π. φάνηκε να το γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα. Κάθε φορά που μια κρίση πανικού την επισκεπτόταν, σχεδόν αυτόματα ο νωχελικός της σύζυγος την έπαιρνε στην αγκαλιά του και την φρόντιζε με μεγάλη στοργή. Μια στοργή που ποτέ άλλοτε δεν αντάλλασαν μεταξύ τους.         

​